بررسی آثار حقوقی تبلیغات در معامله با رویکردی به فقه و حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و حقوق خصوصی، دانشگاه خوارزمی، تهران

2 استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشگاه خوارزمی، تهران

10.22055/ajkrl.2021.33243.1055

چکیده

مستفاد از ماده 216 قانون مدنی و نظریه مشهور فقیهان، می‌توان در آگهی‌های فروش شرط مبهم نبودن را اعمال نمود. سؤال اصلی در این مقاله آن است مبهم بودن تبلیغات چه اثر حقوقی در معامله دارد؟ مهم‌ترین اثر تبلیغات، ایجاد تعهد و مسئولیت است که برای بازاریابان اعم از صاحبان آگهی، سفارش دهنده و منتشرکنندگان تبلیغات، حقوق و تکالیفی ایجاد می‌نماید. در این مطالعه از روش کیفی و توصیفی استفاده شده و هدف از آن تحلیل انواع مسئولیت‌های مدنی تبلیغات و آثار آن در معاملات بوده است. به نظر می‌رسد ابهام‌زدایی در تبلیغات می‌تواند با معلوم و معین نمودن اجزای اصلی تبلیغات، هویت بازاریاب، صاحب آگهی و چگونگی دسترسی به تضمین ایمنی و سلامت عوضین معامله و همچنین ساز و کارهای حقوقی برای جبران خسارت در آگهی‌های فروش در نظر گرفته شود. نتایج به دست آمده اولا آگهی تبلیغات در رسانه‌های پخش و غیرپخش باید مستقل از تعهدات در معامله باشد و ثانیاً، تعهدات مربوط به تبلیغات در میزان شدت و ضعف ابهام زدایی در معامله متفاوت است، از این رو در تبلیغات (تولید کننده آگهی، منتشر کننده، بازاریاب و فروشنده) هر یک با اجتماع اسباب، مسئول هستند. در پایان پیشنهاد می‌شود با تعیین شرط ضمنی ابهام‌زدایی برای آگهی فروش، تخلف از آن در جامعه مشمول نظارت و جبران خسارت‌های مادی و معنوی خارج از قرارداد در نظر گرفته شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Legal Effects of Advertising in Dealing with an Approach to Iranian Jurisprudence and Law

نویسندگان [English]

  • morteza azizi 1
  • bahram taghipour 2
1 PhD Student in Jurisprudence and Private Law, Kharazmi University, Tehran
2 Assistant Professor of Private Law, Kharazmi University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Pursuant to Article 216 of the Civil Code and the well-known theory of the jurisprudent, the condition of non-ambiguity can be applied in sales advertisements. The main question in this article is what is the legal effect of vague advertising on the transaction? The most important effect of advertising is to create commitment and responsibility that creates rights and obligations for marketers, including advertisers, customers and advertisers. In this study, a qualitative and descriptive method was used and the purpose was to analyze the types of advertising civil liability and its effects on transactions. It seems that de-ambiguity in advertising can be considered by identifying the main components of advertising, the identity of the marketer, the owner of the ad and how to ensure the safety and health of the transaction recipients, as well as legal mechanisms to compensate for damages in sales ads. to be taken. Results: Firstly, advertising in broadcast and non-broadcast media should be independent of the obligations in the transaction, and secondly, the obligations related to advertising differ in the intensity and weakness of the ambiguity in the transaction, hence in advertising (ad producer, publisher, the marketer and the seller) are each responsible for the community of furniture. In the end, it is suggested that by determining the implicit condition of de-ambiguity for the sale advertisement, its violation should be considered in the society subject to supervision and compensation of material and moral damages outside the contract.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Advertising
  • trading
  • commitments
  • advertising elements
  • trading basics
  1. منابع و مآخذ:

    الف- فارسی

    1. امامی، سید حسن، (1371)، حقوق مدنی، ج1، چ8، کتاب فروشی اسلامیه.
    2. السان، مصطفی (1393) حقوق تجارت الکترونیک، چاپ دوم
    3. ابراهیمی، نصرالله (1382) تحلیل حقوقی از مسئولیت در قبال ارائه کالای معیوب و حمایـت ازمـصرف کننـدگان، نشر سـخن سمت.
    4. بجنوردی، سید محمد موسوی (1424ق). قواعد فقهیه. تهران: نشر میعاد.
    5. جعفری‌تبار، حسن (1375)، مسئولیت مدنی سازندگان و فروشندگان کالا، تهران: نشر دادگستر.
    6. جعفری‌لنگرودی، محمد جعفر، (1387)، تأثیر اراده در حقوق مدنی، چاپ دوم، گنج دانش.
    7. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1383)، ترمینولوژی حقوق، تهران: کتابخانه گنج دانش.
    8. جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر، (1357)، دایره‌المعارف حقوق مدنی و تجارت، ج 1 ،تهران، انتشارات بنیاد استاد، چاپ اول.
    9. حسینی‌سیستانی، سیدعلی، (1414)، قاعدۀ لاضرر، قم، مکتبه آیةالله نجفی.
    10. شهیدی، مهدی، (1386)، تشکیل قراردادها و تعهدات، چاپ سوم، انتشارات مجد، تهران.
    11. صفایی، سید حسین، (1382)، دوره مقدماتی حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، ج2، چاپ اول، نشر میزان.
    12. صفایی، سید حسین، رحیمی، حبیب‌اله، (1389)، مسؤولیت مدنی: (الزامات خارج از قرارداد)، انتشارات سمت، تهران.
    13. قاسمی، محسن، (بی تا)، انتقال مالکیت در عقد بیع، چاپ اول، انتشارات دانشگاه امام صادق.
    14. کاتوزیان ، ناصر، (1384)، اموال و مالکیت، چاپ هشتم، انتشارات میزان.
    15. کاتوزیان، ناصر، (1369)، تحولات حقوق خصوصی، انتشارات دانشگاه تهران.
    16. کاتوزیان، ناصر، (1374)، حقوق مدنی: الزام‌های خارج از قرارداد، ضمان قهری، ج2، غصب و استیفاء، انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ اول.
    17. کاتوزیان، ناصر، (1388)، قواعد عمومی قراردادها، ج5، شرکت سهامی انتشار، تهران.
    18. کاتوزیان، ناصر، (1389)، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، میزان.
    19. کاتوزیان، ناصر، (1371)، تعلیق در تعهدات، مندرج در کتاب تحولات حقوق خصوصی، ایران، تهران، چاپ 2، انتشارات دانشگاه تهران.
    20. کاتوزیان، ناصر، (1385)، حقوق مدنی: معاملات معوض، عقود تملیکی (عقود معین)، ج1، چاپ پنجم، شرکت سهامی انتشار.
    21. کاتوزیان، ناصر، (1374) حقوق مدنی، نظریة عمومی تعهدات، تهران، مؤسسه نشر یلدا، چاپ اول.
    22. محقق‌داماد، مصطفی و دیگران، (1389)، حقوق قراردادها در فقه امامیه، جلد 2، تهران: انتشارات سمت.
    23. معتمدنژاد ، کاظم، (1376)، مبانی حقوقی تبلیغات بازرگانی، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه،
    24. .معین، محمد (1380)، فرهنگ فارسی. جلد1و2و3، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
    25. .میرمحمدصادقی، حسین، (1377)، مروری بر حقوق قراردادها در انگلستان. تهران: نشر حقوقدان .
    26. وحدتی‌شبیری، حسن، (1385)، مبانی مسئولیت مدنی قراردادی (مطالعة تطبیقی در حقوق وفقه). تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

    مقالات

    1. ابراهیمی، سید نصراله، (1382)، تحلیل حقوقی از مسئولیت در قبال ارائه کالای معیوب و حمایـت ازمـصرف کننـدگان، سـخن سمت، شماره 11، ص 51-74.
    2. امین، امیرمهدی، (1388)، مفهوم تدلیس و جایگاه آن در حقوق انگلـیس، ایـران و فقـه امامیه، فصل‌نامه دیدگاه‌های حقوقی و دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری، شماره 46 و 47، ص 11-24.
    3. حبیب‌زاده، محمدجعفر، (1377)، حیلة کیفری و فرق آن با حیله مدنی، مجلة دادرسی، شمارة 11، ص30-37 .
    4. رفیعی، محمدتقی، شجاعی، کیوان، (1386)، تأملی فقهی و حقوقی در شرط بنایی تعلیقـی در ایقاعـات، پژوهـشنامة حقوق و علوم سیاسی، سال دوم، شمارة پنجم، ص 109-134.
    5. عادل، مرتضی، غفاری‌فارسانی، بهنام (1388)، حق مصرف‌کنندگان در برخورداری از محصولات ایمن، پژوهـشنامة بازرگانی، دوره 13، شمارة 51، ص 25-58 .
    6. کردزعفرانلو، عالیه، شاه‌نواز، حمیدرضا، (1383)، بررسـی واژگـانی آگهـی‌هـا و تبلیغـات بازرگـانی، مجلـة بررسـی‌هـای بازرگانی، شمارة 9، ص 74-80.
    7. نقیب‌السادات، رضا، (1382)، تبلیغات بازرگانی مطبوعاتی و اخلاق ارتباطات، مجلـة کتـاب مـاه کلیـات، تهـران، شـمارة 68، ص 18-21.
    8. یحیایی‌ایله‌ای، احمد، (1380)، خلاصة مقالات همایش ابعاد و آثار تبلیغات (آثار منفی تبلیغات)، مجله هنر هشتم، شمارة 24، ص 96-98 .
    9. پویا، علیرضا، (1381)، تبلیغات بازرگانی و رسانه؛ گفتگو با پروفسور حمید مولانا، پژوهش و سنجش، سال نهم، شماره 29، ص 11-34.
    10. قانع، احمدعلی، (1392)، آسیب‌شناسی فقهی و اخلاقی تبلیغات بازرگانی، مطالعات فرهنگ و ارتباطات، سال 14، شماره 21، ص 157-178.

    عربی:

    1. اراکی، محمدعلی، (1414ق)، الخیارات، قم: مؤسسۀ در را ه حق.
    2. ابن‌منظور، امام العامه، (1408 هـ.ق)، لسان العرب، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چ نهم،
    3. اصفهانی، الشیخ محمدحسین، (1418)، حاشیه مکاسب، ج1، الطبه الاولی، مؤسسه آل بیت.
    4. انصاری، شیخ مرتضی، (1427)، مکاسب، جلد 4، الطبعه­السابعه، مجمع­الفکرالاسلامی.
    5. آخوند خراسانی، محمدکاظم، (1406)، حاشیه المکاسب، ج 1، الطبعه الاولی، وزارت ارشاد اسلامی.
    6. بحرانی، یوسف ‌بن ‌احمد، (1405ق)، الحدائق ‌الناضره، جلد 18، قم: دفتر انتشارات اسلامی حوزۀ علمیه قم.
    7. تبریزی، راضی بن محمدحسین نجفی، (1413ق)، تحلیل الکلام فی فقه الإسلام، تهران: نشر امیر قلم.
    8. ترحینی‌عاملی، سیدمحمدحسین، (1427ق)، الزبده‌الفقیهه فی شرح الروضه ‌البهیه، جلد 4، قم:دارالفقه للطباعه والنشر.
    9. حکیم، سید محمدسعید طباطبایی، (1415ق)، منهاج الصالحین، جلد2، بیروت: دارالصفوه.
    10. حلی، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر، (1414ق)، تذکره الفقها، جلد 12، قم: مؤسسۀ آل البیت علیهم السلام.
    11. خوانساری، سید احمد، (1415ق)، جامع المدارک فی شرح مختصرالنافع، جلد3، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
    12. خویی، سید ابوالقاسم موسوی، (1412ق)، مصباح الفقاهه، جلد 1و6، بیروت: دارالهادی.
    13. سبزواری، سید عبدالاعلی، (1413ق)، مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، جلد 16، قم: مؤسسۀ المنار.
    14. سعد، نبیل‌ابراهیم، (1977)، العقود المسماه، الجزء الاول، الناشر دارا النهضه العربیه، الطبعه الاولی، بیروت.
    15. سنهوری، عبدالرزاق احمد، (1958)، الوسیط فی شرح القانون مدنی، ج4، دارالاحیاالتراث­العربی، بیروت.
    16. شمس‌الدین سرخسی، المبسوط، (1414ق)، (بی تا)، دارالمعرفه.
    17. شوشتری، محمدتقی، (1406ق)، النجعه فی شرح اللمعه، جلد 7، تهران: کتابفروشی صدوق.
    18. شهید اول محمد بن مکی عاملی، الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، مؤسسه نشر اسلامی قم.
    19. شیرازی، سید محمدحسین، (1425ق)، المال، أخذ أو عطاء صرفا، بیروت: دارالعلوم.
    20. طباطبایی، یزدی، (1378)، حاشیه کتاب المکاسب، ج 2، مکتبه­الشمس، دارالعلم قم.
    21. طباطبائی‌قمی، سید تقی (1423ق)، الدلایل فی شرح منتخب المسائل، جلد 14، قم: کتابفروشی محلاتی.
    22. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، (1407ق)، تهذیب الاحکام، جلد 6 و 7، تهران: دارالکتب اسلامیه.
    23. عاملی‌کرکی، محقق‌ثانی، علی‌بن‌حسین، (1414ق)، جامع‌المقاصد فی‌شرح‌القواعد، جلد4 و 5، قم: مؤسسۀ آل‌البیت.
    24. عاملی، شهید اول، محمد بن مکی، (1410ق)، اللمعه الدمشقیه، بیروت: دارالتراث، الدار الاسلامیه.
    25. عاملی، شهید اول، محمد بن مکی، (1417ق)، الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، جلد3، قم: دفتر انتشارات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
    26. عاملی، شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، (1419ق)، فوائد القواعد، قم: انتشارات دقتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
    27. عاملی، شیخ حر، محمد‌بن‌حسن، (1409ق)، تفصیل‌وسایل‌الشیعه الی تحصیل مسائل‌الشریعه، جلد 17و 18، قم: مؤسسۀ آل‌البیت.
    28. غروی نائینی، میرزا محمدحسین، (1413)، المکاسب و البیع، تقریر بحث نایینی، لمحمد تقی الآملی، ج1، مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم.
    29. قمی، سید صادق حسینی‌روحانی، (1412ق)، فقه الصادق علیه السلام، جلد 17، قم: دارالکتاب، مدرسۀ امام صادق.
    30. کاشانی، فیض، محمدمحسن‌بن شاه مرتضی، (1425ق)، الشافی فی‌العقائد والاخلاق والاحکام، جلد 2، تهران: دارالنشر.
    31. کلینی، ابوجعفر، محمدبن‌یعقوب، (1407ق)، الکافی، جلد 5 و 9، تهران: دارالکتب اسلامیه.
    32. مراغی، سیدمیرعبدالفتاح حسینی، (1417ق)، العناوین، جلد 1، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
    33. مرعشی‌نجفی، سید شهاب‌الدین، (1406ق)، منهاج المؤمنین، جلد 2، قم: انتشارات کتابخانۀ آیت‌اله مرعشی نجفی.
    34. مظفر، محمدرضا، حاشیه المظفر علی المکاسب، جلد 2، قم: انتشارات حبیب.
    35. نائینی، میرزا، (1358 هـ. ق.)، منیه الطالب فی حاشیه المکاسب، عراق، النجف الاشراف، مطبعه المرتضویه.